Οι πρώτες μέρες του πολέμου στην Ήπειρο μέσα από το ημερολόγιο του Αχιλλέα Φίλιου

Οι πρώτες μέρες του πολέμου.. Μια μικρή χώρα απέναντι στην Ιταλία που μαζί με την Γερμανία είχαν αλώσει ήδη την Ευρώπη..

Κι όμως..

Στα βουνά της Ηπείρου έγινε ένα θαύμα.. Και συνεχίστηκε  στην Κορυτσά, στο Αργυρόκαστρο, στη Χιμάρα, στην Κλεισούρα!

Ο γιατρός Αχιλλέας Φίλιος από τον Αύγουστο της χρονιάς εκείνης κλήθηκε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στο Ανεξάρτητο Τάγμα Φιλιατών. Το Τάγμα αυτό σχηματίστηκε κυρίως από εφέδρους με καταγωγή από την Ήπειρο και στη συνέχει ενισχύθηκε με τακτικό στρατό.

Στο ημερολόγιο του, μέρος του οποίου παραχώρησε στο Epiruspost, ο Φίλιππας Φίλιος περιγράφει το πρώτο διάστημα του πολέμου και τις συνθήκες που βίωσε ο Ελληνικός Στρατός.

Μια συγκλονιστική μαρτυρία…

    28/10/1940   Αρχή 5,55. Υποχώρηση, βράδυ Κωστάνα-Κεραμίτσα-Ραβανή- Φροσίνα με βροχή κατακλυσμιαία, πορευόμεθα προς Μενίνα όπου φθάσαμε Τετάρτη πρωί και

                     συνέχεια Τετάρτη βράδυ Παραμυθιά.

5/11/1940  3 μ.μ.  Πέστιανη 6 πρωί, 7 πρωί υποχώρηση προς Μαζαρακιά-Δράγανη-

Βουβοπόταμο. Κοιμηθήκαμε  στην Δράγανη σε μια θημωνιά.

12/11/1940 Προς Πλαταριά

16/11/1940       Μεγάλο μακελειό. Επληγώθη Τσατσόπουλος-Ζωνουδάκης

17-18/11/1940  Ανάπαυσις εις Αργυρότοπον, όπου πήρα το  άλογο.

18/11/1940      Περί ώραν 5η απογευματινήν αναχώρησις δια  Κουσοβίτσαν.

20/11/1940   Περί ώραν 10 νυχτερινήν, αναχώρησης  δια Γραικοχώρι.

21/11/1940  Περί ώραν 2:30  απογευματινήν δια Πέστιανην-Κορύτιανην- Μενίνα-Παλαιοχώρι-

                   Αετόν-Αχλαδιά(Σέλλα)-Φοινίκι, ώραν 5ην πρωινήν  23/11/1940

23/11/1940  Αναχώρηση 7ην πρωινήν δια Φιλιάτες, διανυκτέρευση.

24/11/1940  Προς Πλαίσιον από 10ης πρωινής καθ’ όλην την ημέραν περιπολία αεροπλάνων

                   ( προκηρύξεις ) περί ώραν 6 απογευματινήν  εις Πλαισίον καθ’ όλην την νύκτα, έδρα  

                   το πυροβολικό και τα πολυβόλα, δεν εκοιμήθην λόγω του ψύχους.

25/11/1940  Από πρωίας μονομαχία πυροβολικού επιδρομή αεροπλάνων, καθηλωμένος καθ’όλην

                   την ημέραν υπό το δάσος του Πλαισίου όπου έπεφταν βροχή οι οβίδες, όταν  

                  αναγκασθήκαμε να μεταφερθούμε.

26/11/1940  Καθ’ όλην την ήμερα βροχή, εγίναμε παπιά, το βράδυ κοιμηθήκαμε μούσκεμα.

27/11/1940  Λιακάδα θεού χαρά, εξεραθήκαμε που είμαστε μούσκεμα, αλλά καθηλωμένοι στις ασφάκες. Το βράδυ κατά τας 9, ξεκινήσαμε για την Λιόπσι(;;). Κοντά στην Σαγιάδα φτάσαμε κατά τις 3 το πρωί όπου μας διατάξανε να γυρίσουμε πίσω , κούρασι και άγιος ο θεός, εκεί εξεκουρασθήκαμε στην γέφυρα.

28/11/1940   Στο Λιόπσι(;;) έβαλε το πυροβολικό, οι όλμοι και τα πολυβόλα, παρ’ ολίγον να σκοτωνόμαστε. Στη γέφυρα μαθαίνουμε, ότι οι Ιταλοί έφυγαν από τα υψώματα, όπου διατασσόμεθα να προχωρήσουμε προς Κονίσπολίν. Περάσαμε τα σύνορα στις 3:30 το απόγευμα, δεν έγινε παρεξήγηση. Ερίθφησαν 500 πυροβολισμοί,  το βράδυ πήγαμε στην Κονίσπολη.

29/11/1940  Κατά τας 8 το πρωί ενεφανίσθησαν αεροπλάνα που μας ανάγκασαν να φύγουμε . Κατατσακιστήκαμε στα βουνά, αλλά νυχτερινή πορεία, γιατί την ημέρα μας είχανε καρφώσει τα αεροπλάνα στις ασφάκες. Την νύχτα κοιμηθήκαμε υπό βροχή στο βουνό επάνω στις πέτρες.,

30/11/1940  Το πρωί ξεκινήσαμε για το Μαμουζμπέη ( χωριό ). Περάσαμε το δημόσιο δρόμο Αγ 40, μετά το ποτάμι φτάσαμε στο Μουρσί και μετά υπό συνεχή βροχή πήραμε κουραμάνα στο δρόμο. Εκεί μου φέρανε το άλογο μου, μετά νύκτωσε και μην έχοντας  οδηγό  χαθήκαμε στους βάλτους όπου όταν τυχαίως βλέπουμε φώτα , ήτο  μια ίλη ιππικού. Σε μια εκκλησία του χωριού Καινούργιο, από εκεί με οδηγό φτάσαμε στο Μαμουζμπέη, όπου μαζί με 15 στρατιώτες κοιμηθήκαμεν σε μια αχυροκαλύβα, ανάψαμε φωτιά για να ξεράνουμε τα ρούχα μας, κοιμηθήκαμε καλά.

1/12/1940  Μας εδόθη διαταγή να πάμε για το Αργυρόκαστρον και ότι το ποτάμι της Μπίστριζας έχει εγκαταλειφθεί, άλλα ξαφνικά βλέπομε σκηνές μέσα στο δάσος όπως είμαστα,ν   έκαναν εμφάνιση αεροπλάνα, καλυφθήκαμε με το Νοσοκόμο σε κάτι βατιές, μέσα και βράδυ προχωρήσαμε προς  Άλικο (;;) όπου κοιμηθήκαμαν στον οικονόμο Παπανδρέα.

2/12/40  Παραμείναμε στα υψώματα του Αλίκου, όπου επισκέφθηκα το αγρόκτημα του Πιπέλη.

3/12/40  Μετεφέρθημεν εις χωρίον Καλύβια, όπου κοιμηθήκαμε έξω.

4/12/1940  Ευρισκόμεθα εις Καλύβια.

5/12/1940  Κατά τας 2 το απόγευμα πληροφορούμαι από Αλικιώτες ότι εξεκενώθηκαν οι Αγ.40. Εκεί φάγαμε γιαούρτι με τον Ζούλα και μας ειδοποιούν ότι φεύγουμε για το Δράσοβων όπου παραμένομε σε ένα χωράφι, μετά παραμονήν 2ώρων προχωρούμαι προς το Φοινίκι και περνάμε την γέφυρα την Βαρκαδίκι και φτάνουμε σε κάτι καλύβες όπου κοιμήθηκα σκεπασμένος με την κουβέρτα κ’ το αντίσκηνο σε φωτιά από γρεντές.

6/12/1940  Κατά τας 9 προχωρούμε προς Αγίου Βασιλείου όπου κοιμήθηκα στο σπίτι του κ. Ευάγγελου Μπιτούνη.

8/12/1940  Εκίνησης κατά τας 9 το πρωί, όπου περάσαμε ένα  λάκκο και καταυλιστήκαμε στο δάσος όπου στήσαμε σκηνή και γνωρισθήκαμε με τον Κόλλια Ζωνουδάκη. Επειδή δεν μας είχε έλθη ψωμί έστειλα το Ράφτη στο Αγ. Βασίλειο και μας έφερε ψωμί και τυρί.

9/12/1940  Κατά τας 8:30 το πρωί εκκινούμε το δημόσιον δρόμο και φτάνουμε στο χωριό Λούκοβα. Ωραίο χωριό, παραθαλάσσιο, από κει προχωρούμε στο χωριό Πικέρνι όπου μαθαίνουμε ότι ευρίσκονται 1:30 ώρα από εμάς. Βγαίνουμε έξω από το χωριό και εγκαθιστούμε προφυλακές—το βράδυ μείναμε σε μια χαράδρα, όπου ανάψαμε φωτιά, μας τάραξε ο αέρας και η βροχή δεν κοιμήθηκα καθόλου.  

10/12/40  Πρωί- πρωί  βρήκε ο Κόπανος μικρή σπηλιά όπου παραμείναμε όλη την ημέρα. Το βράδυ κοιμηθήκαμε σχετικώς καλά. Ψήσαμε δυο κατσίκια, τηγανίσαμε σκοτάκια και φάγαμε πολλά πορτοκάλια από το κάστρο Μπορσίς (;;), την ημέρα πέσανε αρκετοί πυροβολισμί και κανονιοβολισμοί.

11/12/40  Παραμείναμε στις θέσεις, μας όπου μας ήλθε η πληροφορία πως πρόκειται να αντικατασταθούμε, γεμάτος χαρά που θα γυρίσουμε για να ξεψειριστούμε. Το βράδυ φάγαμε στην σπηλιά σκοτάκια, κότα ψητή κατά τις 11μ.μ. Νύχτα άσχημη βροχή και αέρας.

12/12/40  Ολοι μας κάναμε το σταυρό μας και παρακαλούσαμε τον Αγιο Σπυρίδωνα να φύγουμε από τα υψώματα  του βουνού. Μαθαίνουμε ότι εκκενώνουνε την Χειμάρα, αλλά ήταν ψέμα. Το βράδυ όπως συνήθως κρυμμένοι μέσα στην σπηλιά μας η οποία άρχισε να στάζει λόγω βροχής.

13/12/40  Επιβεβαιώνεται η πληροφορία ότι πρόκειται να αντικατασταθούμε και θα πάμε στρατός κατοχής στους Αγ. Σαράντα. Κατά τας 7 1/2 το βράδυ αφού έγινε η αναγνώρισις από το 12ο σώμα γυρίσαμε μέσα στο Πικέρνι  και Ντιβίτσα. Το βράδυ κοιμηθήκαμε καλά με τον Ηλία και τον Νίκο στο Σχολείο.

14/12/40 Παραμονή εις Ντιβίτσα όπου ενεφανήσθηκαν αεροπλάνα και εβοβάρδισαν το Πικέρνι (15 νεκροί), ως αύτης και την Ντιβίτσαν.  3 νεκροί πολίται. Το βράδυ κοιμήθηκα με τον Νίκο στο σχολείο αλλά στο δωμάτιο του Δασκάλου σε σωμιέ. Η ξηροφαγία εξακολουθεί μόνον τσάι- μαγειρίτσα.

15/12/40  Οι βομβαρδισμοί εξακολουθούν, αλλά  άνευ θυμάτων, ειμημόνον  εις ζώα του ιππικού. Το βράδυ ο λόχος ετοιμάζεται κατά τας 4 μ.μ. να βγει έξω του χωρίου. Παίρνω διαταγή να πάω να πάρω κάποιον άρρωστο που έμεινε στις προφυλακές. Υπό τον φόβο  των αεροπλάνων ξεκινώ μαζί με τέσσερις τραυματιοφορείς και φτάνουμε σχεδόν στο Πικέρνι, όπου τον συναντήσαμε.Το βράδυ κοιμήθηκα μαζί με τους τραυματιοφορείς στο σχολείο όπου έφαγα κρέας ψητό. Το πρωί πήγαμε να βρούμε τον λόχο.

16/12/40  Βρήκαμε τον λόχο. Όλη την ημέρα ήμουνα σε μια ρεματιά με το Βρακά και τον Κόπανο. Το απόγεμα με φώναξε ο Ζούλας και ανέβηκα σε μια Ράχη όπου μας επεσκέφθηκαν αεροπλάνα με Ελληνικά σήματα εις απόστασιν 50 μέτρων, όπου ετοιμάστηκε ο Ζούλας να τα χαιρετήσει αλλά δεν τον άφησε ο Νίκος, μετά παρέλευσιν ολίγον λεπτών εβομβάρδισαν και σκότωσαν άλογα του ιππικού Εκεί μαγειρέψαμε πιλάφι, ήταν ζάχαρη, φάγαμε  με τον Ηλία και τον Νίκο στ δρόμο. Το βράδυ πήγαμε οι τρείς να κοιμηθούμε στην Ντιβίτσα σ΄ενός τσοπάνη το σπίτι-Μύλος. Ξαπλώσαμε μας ειδοποιούν ότι ξεκινούμε. Ετοιμαστήκαμε βρήκαμε τον Λοχαγό και μας είπε ότι στις 10:30 γίνεται εκκίνησης. Έμεινα με τον Λοχαγό στον 3ο Λόχο, όπου ήπια τσάι. Ξεκινήσαμε μέσω Αγίου Βσσιλείου και Λούκοβο όπου μείναμε σε μια ρεματιά εγώ με τον Νίκο και με τον Βρακά στήσαμε σκηνή μακριά από τον Λόχο, όπου ανάψαμε φωτιά.

17/12/40  Μείναμε στην ίδια σκηνή κρυμμένοι μέσα στους βάτους. Εκεί μαγειρέψαμε.

18/12/40  Μεταφέραμε την σκηνή μαζί με τον Λοχαγό και τον Ηλία, έκανε κρύο, ανάψαμε φωτιά και βάλαμε και στην σκηνή.

19/12/40 Είχαμε επίσκεψη αεροπορίας, ο Ηλίας βρήκε ένα στενό δρομάκι όπου το έσκαψα για να κρυφτούμε, μείναμε όλη την ημέρα μέσα κρυμμένοι με τον Νίκο και τον Χρηστίδη.

20/12/40 Αεροπλάνα  μας επισκέφθηκαν, αλλά εμείς κρυμμένοι μέσα στο δρομάκι, σωστό καταφύγιο.

21/12/40 Εξακολουθούμε να είμεθα κρυμμένοι την ημέρα από το φόβο των αεροπλάνων. Από διήμερου δεν ανάβαμε φωτιά, γιατί διέταξε το στρατηγείο και ευτυχώς γιατί είχαμε και νυκτερινές επισκέψεις αεροπλάνων. Το βράδυ κατά τις 6 ξεκινήσαμε να πάμε στους Αγ. Σαράντα, εγώ ετοποθετήθην εις 3ο Λόχο και πήγα στην Τσούκα – όπου το βράδυ κοιμήθηκα στην Κούλα μαζί με τον Ηλιακη.

22/12/1940  Πρωί-πρωί βγήκα για αναγνώριση καλύβας, διέρρηξα μια και μείναμε με τον Βρακά

( Νοσοκόμος από Φιλιάτες καταγωγή ), αλλά ήλθαν οι νοικοκυραίοι και μετεφέρθην σε άλλη όπου κοιμήθηκα στο καλαμπόκι επάνω. Καιρός ακατάστατος.

23/12/1940    Οι πολυβολυταί έφυγαν για το φυλάκιο, όπου κατέβηκα και κατέλαβα την καλύβα.

24/12/1940  Ψάχνω να βρω πλύστρα για τα ρούχα μου, λόγω των αεροπλάνων, όμως φοβούνται να ανάψουν φωτιές. Πάντως μου τα ζεμάτισαν και τα ξέραναν στην φωτιά. Σήμερα πήγαμε στον κάμπο να κρυφτούμε από τα αεροπλάνα, τα οποία περάσανε, αλλά δεν εβομβαρδίσαν.

25/12/1940  Άλλαξα και πήγα στην εκκλησία, μετά στην καλύβα μου, όλη την ημέρα ξαπλωμένος. Το βράδυ παίξαμε πόκερ όπου κέρδισα 230 δρχ. Ήπιαμε κονιάκ και βερμούτ. Σήμερα βομβάρδισαν τους Αγ. 40, 8-9 τραυματίες και 15 ζώα νεκρά. Επίσης εβομβάρδισαν και έξω της Τσούκας.

25/27/28/29/30/31/12/1940  Η ζωή ίδια την ημέρα, σκορπώμεθα εδώ και εκεί, το βράδυ πόκερ

στις 31/12/1940  Κατέβηκα στους Αγ. 40 όπου μου είπανε ότι  επανέρχομαι στο 2ο ( λόχο)

1/1/1941 Παίζουμε πόκερ μέχρι τις 4:30μ.μ. Πήγα στους βλάχους να τους χαιρετήσω και από κεί έφυγα για τους Αγ. 40. Εδώ περνάμε όλη την ημέρα στο υγρό καταφύγιο. Έρχονται διαταγές να φύγουμε αλλά αναιρούνται εκ νέου.

11/1/1941  Γίνεται εκκίνηση περί ώραν 12ην . Περνάμε στο Δέβινο και από κεί στο Μπουματάτι. Χάλια. Όλοι βεργκό (;;)  όπου διανυκτερεύσαμε πάνω σε ένα πουρνάρι με τον Κόλια, ύπνος θαύμα.

12/1/1941  Καταφύγαμε σε κάτι σπηλιές, εκεί τραυματίστηκε ο Λαγός, το βράδυ κατά τις 4:30 ξεκινήσαμε προς συνάντηση της 1320 μονάδος, δρόμος άσχημος βροχή λίγη.

Κατά τις 12 φθάνουμε στον Ασπρόκαμπο  όπου κοιμηθήκαμε σε σπίτι με τον Νίκο.

13/1/1941  Από πρωίας επίσκεψη αεροπλάνων, κρυμμένοι κάτω από ένα βραχάκι με τον Βρακά. Φάγαμε τυρί –χαλβά.

Πηγή: epiruspost.gr